Phnom Penh

Phnom Penh is - na Bangkok - de grootste stad waar ik terechtkom. Ik heb via AirBNB een kamer in een hotel dat in een Chinese nieuwbouwwijk ligt gereserveerd. Er wordt in Cambodia namelijk massaal geïnvesteerd door Chinezen, vooral in vastgoed zoals gigantische shoppingmalls, casino's en hotels maar ook in plantages. Door de zorgen rond het Coronavirus ligt de wijk en het hotel er verlaten bij en de enkelingen die er zich wagen dragen bijna allemaal een mondmasker. Als ik het hotel wil binnenstappen moet ik verplicht mijn temperatuur laten meten, en gelukkig blijf ik altijd netjes onder de 37 graden.

Het hotel ligt in een gigantisch gebouw dat Oxley Worldbridge heet, en er zijn twee zwembaden waar ik gebruik van mag maken (maar helaas niet kan omwille van de wonde in mijn hand). 1 zwembad bevindt zich op het dak van het 38 verdiepingen tellende gebouw ...

De meeste reizigers die ik onderweg spreek, gruwelen van Phnom Penh. Ik ben zelf een echte fan van grootsteden, dus ik laat me niet door hen afschrikken en ik ontdek inderdaad enkele prachtige plekken in de stad.

De "croisette":

Gelato:

Wat Phnom:

In plaats van een peperdure mekong-sunset-cruise, neem ik gewoon de overzetboot heen en terug op het einde van de dag:

Helaas is Phnom Penh ook de stad waar ik iets bijleer over de gruwelijke geschiedenis van Cambodia. Daarmee bedoel ik natuurlijk de genocide die plaatsvond tussen 1975 en 1978, in de periode dat dictator Pol Pot hier de plak zwaaide.
Door de oorlog in Vietnam waren er honderdduizenden mensen (voornamelijk landbouwers) vanuit de verafgelegen provincies aan de grenzen met Thailand en Vietnam gevlucht en naar de steden zoals Phnom Penh getrokken. Er heerste honger en armoede, en Pol Pot wist de gevoelens van wanhoop bij de bevolking in zijn voordeel om te buigen.
Op 17 april 1975, 1 dag na mijn geboorte, marcheerde hij met een legertje van door China gesteunde (communistische) vechtersbazen door de straten van Phnom Penh en pleegde een staatsgreep. Zijn knokploegen droegen allemaal rode sjaaltjes, en de naam Khmer Rouges was geboren. Aanvankelijk verwelkomde men hen, maar dan brak de hel los in Cambodia.

Pol Pot trachtte op bloedige wijze van Cambodia een communistische landbouwstaat te maken in navolging van Mao's Denken. Steden moesten verdwijnen en iedereen moest boer worden. Geld, onderwijs, godsdienst en privébezit werden afgeschaft. Huwelijken werden voortaan gearrangeerd, en kinderen werden gescheiden van hun ouders. Personen die niet meewerkten werden omgebracht. Ook intellectuelen en academici werden gedood, waarbij het dragen van een bril of het spreken van een vreemde taal iemand tot verdachte maakte. Pol Pot geloofde namelijk niet in hun ideeën en beschouwde hen als lastige obstakels.

Over het geïsoleerde regime van Pol Pot was aanvankelijk niets bekend, maar na verloop van tijd werd het voor de buitenwereld duidelijk wat er in Cambodia gebeurde. Op 25 december 1978 vielen troepen van Vietnam Cambodia binnen en verdreven de Rode Khmer. Pol Pot vluchtte met dertigduizend Rode Khmers en bijna honderdduizend burgers naar de grens met Thailand en wist nog bijna twintig jaar stand te houden in de jungle, gesteund door Thailand dat hem gebruikte als buffer tegen de Vietnamezen. Cambodia werd bezet door Vietnam. De bezetters installeerden een marionettenbewind en maakten duidelijk wat voor misdaden er waren gepleegd onder het bewind van Pol Pot. Ze veroordeelden het regime als 'rood fascistisch'. In 1989 trokken de Vietnamezen zich terug omdat ze niet langer financieel werden gesteund door de Sovjet-Unie die op dat moment zelf in elkaar viel. Pol Pot trok zich terug in Anlong Veng.
Vanaf 1996 stortte het Rode Khmer-leger ineen. Steeds meer Rode Khmers liepen over naar het Cambodiaanse regeringsleger. Zelfs de kopstukken deserteerden. Ten slotte werd Pol Pot door zijn vroegere nummer twee, Ta Mok, berecht en tot levenslang huisarrest veroordeeld. In april 1998 viel het regeringsleger hun laatste bolwerk aan. Ta Mok vluchtte het oerwoud in, samen met Pol Pot, die enkele dagen later overleed. Zijn officiële doodsoorzaak is een hartinfarct, maar de omstandigheden rond zijn dood zijn verdacht en zijn lijk werd op een vuilnishoop verbrand voor het officieel onderzocht kon worden. Enkele dagen eerder had de Amerikaanse president Clinton gesteld dat Pol Pot wegens zijn misdaden terecht zou moeten staan. Mogelijk pleegde hij daarom zelfmoord. Een andere theorie is dat hem door anderen het zwijgen is opgelegd omdat ze bang waren voor wat hij tijdens een proces over hen zou zeggen.


In totaal zouden onder zijn bewind anderhalf tot twee miljoen Cambodianen zijn omgebracht. Dat was toen een vijfde van de Cambodiaanse bevolking.

Ik bezoek twee plekken in Phnom Penh die aan dit gruwelijke verleden doen herinneren. 

Tuol Sleng was een schooltje in het centrum van de stad dat door de Khmer Rouges werd omgebouwd tot een gevangenis- en martelplaats. 

Via foto's en een audiogids krijg ik er de meest gruwelijke verhalen te horen over de manier waarop honderdduizenden mensen brutaal werden gefolterd en via een schijnproces ter dood werden veroordeeld.

Daarna werden ze dan afgevoerd naar een van de honderden "killing fields" in Cambodia. Ik bezoek het killing field van Choeung Ek, waar ongeveer 35000 mensen geëxecuteerd werden. Tot vandaag vinden de medewerkers er menselijke resten in de aarde: stukjes kledij, tanden, schedels en botten. Er wordt gevraagd aan de bezoekers om niets mee te nemen want je kan dit letterlijk van de grond oprapen langs het pad waarop je wandelt.

 Opgegraven schedels worden bewaard in een torenhoge kast:

In deze kuilen werden de lichamen gedumpt:

Dit zijn natuurlijk niet zo'n aangename plaatsen om te vertoeven. De Cambodianen aan wie ik vertel dat ik deze plekken hebben bezocht reageren dankbaar. Ze vinden het moedig van de buitenlandse bezoekers dat we dit duistere gedeelte van hun geschiedenis niet links laten liggen.

Enkele expats die ik eerder ontmoet heb vertellen me dat het leuk is om vanuit Phnom Penh de trein te nemen naar Kampot, een stadje dat in het Zuiden van Cambodia vlakbij de zee ligt. Uiteraard volg ik hun goede raad op en dus sta ik om 07:00 's ochtends gepakt en gezakt op het perron om met deze klasbak verder te reizen.